Vincent Botella, 2012©
Gebaseerd op: Liz Greene, ‘De betekenis van de Saturnus-cyclus’ in Uranus. “De kunst vuur te stelen”, 1998, Bona Futura, pp. 185-233
De Saturnus-cyclus maakt ons tot afgescheiden mensen. Dat is zijn betekenis – zijn teleologie zo u wilt. De cyclus van Saturnus bouwt steen voor steen een afgebakend, belichaamd wezen.
De cyclus van Saturnus spiegelt dat wat ons overlevingszin geeft, dat wat ons in staat stelt de uiterlijke realiteit aan te kunnen en ervan doordrongen te zijn waar onze grenzen liggen. De ‘betekenis’ van Saturnus, zijn doel of zin, is ons te helpen op een zeer praktische manier het individu te worden dat we zijn en, op een even praktische en haalbare manier, het doel te vervullen waarvoor we geboren zijn door ons verder te differentiëren naar wat we nu nog niet zijn. In die zin is Saturnus de dienaar van de Zon.
Het huis van de geboorte-Saturnus zal de specifieke levensgebieden aangeven waarop we de kwestie van afgescheiden zijn onder ogen moeten zien door deze rechtstreeks te ervaren. Het huis dat Saturnus tijdens zijn transit doorloopt, is een voorbijgaand strijdperk waar kennelijk de moeilijkheden vandaan komen die de elementaire, door Saturnus aangegeven uitdagingen activeren.
Saturnus’ eis tot afgescheidenheid ligt in het huis waar hij in de geboortehoroscoop staat. Het teken waarin Saturnus ten tijde van de geboorte staat, onthult het type verdediging dat we in stelling brengen om tegen de ervaring van afgescheidenheid opgewassen te zijn.
In het emotionele vlak is één van de karakteristieke uitdrukkingen van de Saturnus-cyclus eenzaamheid. En, vanwege die kristalliserende, isolerende, afscheidende hoedanigheid, een gevoel van mislukking.
Incarnatie betekent aan de ene kant tot leven brengen. Aan de andere kant betekent het duisternis, gevangenschap en scheiding van de bron – of we die bron nu ervaren als moederlijk, kosmisch, of als beide.
Hoe we reageren op ontkenning en frustratie kunnen we, onder andere, terugvinden in het teken waarin Saturnus staat. Het schetst een beeld van hoe we met beperkingen omgaan en de soorten verdediging en structuren die we opwerpen om ons te beschermen tegen verdere ontkenning in ons latere leven.
Dit gaat terug op onze eerste en noodzakelijke ervaringen met onthouding en frustratie. Tijdens onze jeugd verschuiven we, idealiter, van de positie van absolute versmelting van de pasgeborene naar die van de relatieve onafhankelijkheid van de tiener, jongvolwassene en, tenslotte, die van de volwassene. Nogmaals, dit is zoals het “zou moeten”. Bij vrijwel iedereen gaan er grote of kleine dingen mis in dit proces, waardoor we later in het leven zeer veel pijn kunnen ervaren wanneer we ons ontkent of gefrustreerd voelen.
Allerlei onthouding leert ons – tijdens onze jeugd, goedschiks of kwaadschiks – dat we afzonderlijke wezens zijn. Voedselonthouding of het onthouden van affectie brengt angst, boosheid en eenzaamheid teweeg, die door het kind worden geuit in huilen en driftbuien. Met een “goed genoege moeder”, zoals psychoanalyticus D.W. Winnicott het noemde, kunnen we, stapje voor stapje, overleven zonder moeder. Dat is het begin van op jezelf vertrouwen.
Frustratie – de ontkenning van onze instinctieve behoeften – is het vormgevende werktuig achter onze ontplooiing. We bakenen ons af door te ontdekken wat we niet kunnen hebben en door tegen onze beperkingen aan te lopen die we, mettertijd, zullen internaliseren. Dit proces verschaft ons een idee van waar wij ophouden en waar anderen ophouden. Zo leren we ons aan te passen aan het leven met een realistisch besef van onze beperkingen, zowel als van onze vermogens.
Frustratie en falen zijn noodzakelijk om je te kunnen afscheiden en verantwoordelijkheid te kunnen nemen voor je eigen behoeftes. Dat wil zeggen, om je te kunnen verbinden met je eigen behoeftes, als iets wat van jou is. Frustratie is een voorwaarde voor echte toe-eigening. Wanneer je tot op het bot beseft dat je (gefrustreerde) behoeftes jouw behoeftes zijn, dan kun je de identificatie loslaten met de persoon of instantie die datgene wat jij verlangt of nodig hebt, bezit. Deze identificatie is de oorzaak van vele van jouw onuitgesproken verwachtingen (je spreekt ze niet uit omdat ze “normaal” en “logisch” zijn in jouw ogen) en van de bittere verwijten die je maakt wanneer jou wordt onthouden wat je verdient na alle offers die je hebt gedaan (omdat je dacht dat deze van jou verwacht werden).
Saturnus is een belangrijke factor in elke diepe relatie. Verbroken relaties komen vaak voor tijdens kritieke Saturnus-transits. Het lijden daarachter en het onvermogen de breuk aan te kunnen, staan over het algemeen in verband met een veel eerdere ervaring van verlies of afwijzing, op een leeftijd waarop scheiding nog als vernietiging voelde. Als volwassene leggen ervaringen van afwijzing of verlies de ongevormdheid en het gebrek aan identiteit van de betrokken persoon bloot.
We doen vaak heel dwaze dingen tijdens belangrijke stadia van de Saturnus-cyclus, grotendeels omdat we in paniek raken. Dat gevoel van sterfelijkheid en eenzaamheid kan ons beangstigen en we strekken dwangmatig de armen uit naar iets wat dat gevoel zal verlichten. Impulsief handelen is bij een Saturnus-transit meestal niet zo’n goed idee, maar het innerlijke proces zo goed mogelijk overpeinzen kan positieve gevolgen hebben voor de komende jaren.
[Vincent Botella: Één cyclus van Saturnus duurt gemiddeld 29 ½ jaar. In de astrologische praktijk blijkt elke kwart (= ruim 7 jaar) van deze cyclus belangrijke perioden in het leven aan te duiden, die te maken hebben met het omgaan met (af)scheiding, beperkingen, keuzes en hun gevolgen, het oogsten van positieve of negatieve consequenties van besluiten uit het verleden, praktische haalbaarheid van doelen en verlangens, ouder worden, enz.]
Rond de 7 jaar (ca. 6-8 jaar)
Rond de leeftijd van 7 heb je het gevoel je eigen lichaam te zijn. Je bent een afzonderlijke lichamelijke identiteit en je denkt in termen van ‘ik’. Het is je eerste lichamelijke en psychologische scheiding (van je moeder). Als er allerlei onbewuste vijandigheid of opdringerigheid bestaat tussen moeder en kind, wordt het moeilijker een onafhankelijke inborst te ontwikkelen. (Vaak wordt dit in de horoscoop aangeduid door een sterke Neptunus of een benadrukt 12e huis). Er kan een afkeer van weggaan ontstaan en een onwil om los te laten.
In geval er van de kant van de ouder en/of kind onwil bestaat om los te laten, zullen we misschien iets zien als een Maan conjunct Neptunus of vierkant Pluto. In het geval van een vroege en te abrupte scheiding, een Maan vierkant of oppositie Uranus, Cheiron of Saturnus. Of een mengeling van beide. [VB: Dit geldt ook voor conjuncties van het IC of het MC, in plaats van de Maan, met genoemde planeten.]
Het ego blijft ongevormd wanneer subpersoonlijkheden zich blijven verzetten tegen afscheiding. Immers, zolang de afscheiding niet geaccepteerd wordt, blijft de hoop levend dat het op een dag toch nog “goed komt”. Accepteren dat het nooit meer “goed” komt (vanuit de verborgen kinderlijke behoefte), is één van de hardste en bitterste lessen van Saturnus.
Rond de 14 jaar (ca. 13-15 jaar)
De puberteit vindt plaats rond de eerste Saturnus-oppositie. Het proces van de puberteit snijdt ons voor eens en voor altijd af van de identificatie met onze ouders, omdat we nu in staat zijn om ons zelf voort te planten. Dat is niet langer het mysterieuze voorrecht van onze ouders en voortbrengers. We kunnen dan wel nog steeds iemands kind zijn, maar we kunnen nu ons eigen kind voortbrengen, hetgeen betekent dat we gelijken en rivalen zijn van hen die voordien onze beschermers waren (of hadden moeten zijn). Het is daarom niet verbazingwekkend dat zo vele jonge mensen op deze leeftijd diep religieus worden. Ze zijn heftig op de vlucht voor het lichaam dat hen dreigt te verleiden tot sterfelijkheid, incarnatie, zonde en eenzaamheid. Andere pubers worden om dezelfde redenen depressief, soms vergezeld van suïcidale neigingen.
Rond de 21 jaar (ca. 19-23 jaar)
Als het gezin waar je uit komt op de één of andere manier teveel in zichzelf verstrikt is, kun je rond deze leeftijd een verschrikkelijke paniek ervaren en een gevoel van tweeslachtigheid. Je wil dan de wereld in trekken, maar toch is er ook een sterk regressieve neiging om terug te keren naar vroegere levensstadia. Deze tweeslachtigheid en paniek zijn deels de reden waarom er zoveel mensen op deze leeftijd instorten of niet verder kunnen door één of andere oorzaak. Bijvoorbeeld door klierkoorts (ziekte van Pfeiffer), een bekende aandoening rond deze leeftijd. Een klassiek voorbeeld van een (virus)aandoening die de signatuur draagt van een innerlijk conflict en je ongelukkig voelen.
Rond 29 jaar (ca. 28-30 jaar)
Dit is de periode dat veel mensen psychische rijpheid bereiken in de zin dat het ego z’n min of meer definitieve vorm heeft gekregen. De psychologische afweermechanismen bereiken rond deze leeftijd dus ook hun definitieve vorm. Om deze reden willen degenen die de Saturnus-terugkeer nog niet hebben meegemaakt nog wel eens ervaren dat problemen en conflicten gemakkelijker worden opgelost in een therapeutische situatie, en dat wonden uit de kindertijd makkelijker helen. Dat is in belangrijke mate te wijten aan het feit dat je afweermechanismen zich nog niet hebben uitgekristalliseerd en nog open staan voor de creatieve en helende inbreng van mensen die zich ouderlijk opstellen en je iets kunnen geven wat voedender is dat wat je thuis kreeg.
Met of zonder therapeutische ervaring, rond deze leeftijd nemen mensen vaak beslissingen die veel minder worden ingegeven door hun afkomst of wat ze van huis uit meekregen dan alles wat ze hiervoor deden. Gebeurtenissen kunnen je het gevoel geven dat je nu profiteert van wat je eerder zaaide, maar dit kan ook een tijd van confrontatie zijn wanneer je nog niet hebt afgerekend met zaken die zijn blijven liggen tijdens de eerdere Saturnus-gevoelige fasen.
Rond de 43 jaar (ca. 41-45 jaar)
Ten tijde van de tweede Saturnus-oppositie, die in de vroege veertig valt, vormen de uitdagingen op ‘gebeurtenissen’ een afspiegeling van iemands plaats in de wereld, zijn seksuele identiteit en zijn relatie met het collectief. Er zijn echo’s van de puberteitscrisis tijdens de eerste Saturnus-oppositie (rond de 14 jaar), waardoor we de neiging hebben alles wat gezag over ons heeft uit te dagen. Innerlijk worden we nog steeds in beslag genomen door afscheidingsthema’s en worden we, bijvoorbeeld op het werk of in onze relatie, heen en weer geslingerd tussen afhankelijkheid en onafhankelijkheid. Voor veel mensen is dit het moment om de knoop door te hakken en te kiezen voor een tweede carrière waarin onze eigenheid en onafhankelijkheid veel meer gehonoreerd wordt dan tot nu toe. Evengoed kan deze hang naar onafhankelijkheid uitmonden in een echtscheiding of in een buitenechtelijke affaire.
Rond de 58 jaar (ca. 56-59 jaar)
Het aantal echtscheidingen op deze leeftijd ligt hoog, misschien doordat de problematiek waar we bij de eerste Saturnus-terugkeer (rond de 29 jaar) voor zijn weggelopen, nu terugkeert tijdens de tweede – en dit keer is die veel moeilijker te hanteren, omdat onze keuzemogelijkheden geringer zijn. Tijdens de eerste Saturnus-terugkeer is de vraag “Wie ben ik? Wat wil ik met het leven?” Tijdens de tweede Saturnus-terugkeer is de vraag “Wie ben ik nú! Wie ben ik geweest? Waar heb ik fouten gemaakt? En wat wil ik met de levensjaren die mij nog resten?”
Dit kan een moment van oogsten zijn, het oogsten van het loon voor je moeite en een hernieuwing van je zelfvertrouwen en eigenwaarde. Het kan ook een punt van diepe inkeer markeren, van met jezelf in het reine komen, vergezeld gaand van een diep geestelijke gezindheid. Het kan echter evenzeer een diepe beproeving zijn, vooral voor wie de grondvesten van zijn leven op zand heeft gebouwd en zich in toenemende mate heeft bezondigd aan zelfmisleiding en aan een vlucht voor innerlijke problematiek.
Saturnus – “Heer van karma”
De eigenlijke betekenis van karma is “substantie”, dat wil zeggen, iets wat zelfstandigheid bezit in de stof. Telkens als er een kritiek punt in de Saturnus-cyclus wordt bereikt, moeten we onder ogen zien wat voor soort zelfstandigheid we in het aardse hebben bereikt.
Ik heb steeds weer opnieuw gezien dat de vereisten van Saturnus niet weggaan. Dat wil zeggen, jouw persoonlijke psychologische en praktische vereisten die je nodig hebt om als een afgescheiden wezen te kunnen bestaan en overeind te blijven. In deze zin weerspiegelt karma de gevolgen van iemands handelingen in de loop van het leven. Misschien dan wel eerst en vooral die handelingen die je niet uitvoerde, maar die Saturnus wel van je verlangt. Soms neemt dit ‘karma’ later in het leven de vorm aan van een gevoel van zinloosheid en wanhoop.
Je betaalt de ‘tol van Saturnus’ wanneer je jezelf recht in de ogen aankijkt en je beperkingen aanvaardt. Saturnus is vaak niet belastend in concrete zin, maar vaak voelt het wel zo. Dat gewicht is in feite de noodzaak die we voelen te voldoen aan de behoefte van Saturnus naar teken, huis en aspecten – de noodzaak in ons, die niet hoeft overeen te komen met onze hoop en toekomstdromen.
Vreemd genoeg doet het er niet toe welke keuze iemand maakt, vooropgesteld dat iemand in oprechtheid kiest en het conflict aanpakt. Op de een of andere manier schieten we toch te kort, omdat er altijd een grens is waar we niet voorbij kunnen. Waar het om gaat, is dat we het conflict onder ogen zien.
Psychose
Psychose is een verlies van contact met de uiterlijke werkelijkheid. Voor veel mensen is het een gewijzigde bewustzijnstoestand die slechts één maal voorkomt, en die de behoefte weerspiegelt om het fundament van de egostructuur opnieuw op te bouwen en de houding tegenover het leven te herzien. Ze houdt gewoonlijk verband met zowel Saturnus-transits, als met Saturnus-problemen in de geboortehoroscoop. Met ‘Saturnus-problemen’ doel ik voornamelijk op harde aspecten met de geboorte-Saturnus, doorgaans vergezeld van een sterke Neptunus of een zwaar benadrukt 12e huis. Al deze factoren kunnen wijzen op moeilijkheden met het verwerven van zelfredzaamheid en zelfafbakening, die op hun beurt weer terugwerken op de kracht achter het vermogen of onvermogen om je af te scheiden.